Dededen Toruna Aktarılan Kültür Atmaca

Lazların uzun yıllardır yaşattıkları ve günümüze aktarılan Atamaca Kültürü, babadan oğul'a dedene toruna miras bırakılıyor. Doğu Karadeniz'de özellikle Sarp, Rize arasında yıllardır sürdürülen atmacacılık kültürü Lazlar tarafından yaşatılmaya devam ediliyor.

Her yıl Ağustos, Eylül, Ekim ve Kasım aylarında yapılan atmaca tutma olarak belirtilen ata sporu, örümcek kuşunun bir sopa vasıtasıyla, özel bir ağ düzeneklerin arkasında Atmaca Kuşunun görebileceği şeklide oynatılarak gerçekleşiyor. Atmaca tutkunları yakaladıkları ve gözü gibi baktıkları atmacaları bir süre sonra yeniden doğaya salıyor.

Kuzeyden soğuk iklimden, güneye sıcak bölgelere göç etmeye başlayan atmacaları takibe alan Atmaca tutkunları, yüksek yerlerde özel ağ düzenekleri kurup, ağaç dalları ve yapraklarla kendilerini kamufle ederek Atmacaların avlamayı sevdiği örümcek kuşunu bölge dilinde (ğaço, ciceğen) ismiyle bilinen kuşu ağ arkasında ve çubuk üzerinde oynatma vasıtasıyla Atmacaları ağa düşüyüm yakalamaya çalışıyorlar.

Yakaladıkları ve gözü gibi bakarak besledikleri atmacaları kimi eğitip, bıldırcın avında kullanıyor, kimi de kolunda gezdiriyor. Bu Lazların yüzlerce yıllık bir geleneği ve

Atmacalar yakalandıktan sonra bir dizi eğitimden geçmekte ancak eğitimden önce atmacanın sakin kalması için son yıllarda Rize'nin Ardeşen İlçesine bağlı Işıklı Mahallesi Çıraklar mevkiinde uygulanan örnek bir sistem adeta saat gibi işlemekte.

Yüksek noktalarda ağa düşürülerek yakalanan Atmacalar ele alınarak donak denilen materyalle bağlanıp, şahin kafalığı denilen Atmacanın sakin kalması sağlanması için kullanılan kafalık ile bir süre rehabile ediliyor.

Atmaca tutkunları kolluk denilen materyalle yeni tutulan atmacanın hırçınlığına karşı kendini ehemmiyete aldıktan sonra rafadan pişmiş bir yumurta veya yağsız saf et ile onu beslemeye başlıyor.

Her beslenme anında yanında ona tutku ile bakan kişiyi gören Atmaca günler sonra kişiye bağlılığını göstereceği av sahasına götürülerek bıldırcın yakalattırılıyor. Bu kültür mirasının en güzel yanı ise 4 aylık bir sezon süresinin ardından Atmacalar yeniden ait oldukları yere doğaya salınıyor.

Salih Navdar